Gece terörü veya bir diğer adıyla uyku terörü, uykuda yaşanan anormal hareketlerin eşlik ettiği ve aileler endişelendiren bir durumdur. Bu durum genellikle çocuklarda görülmekle birlikte ergen ve yetişkinlerde de görülebilmektedir. Uykusundan çocuğunun çığlıklarıyla uyanan ebeveynler ilk önce bu durumu bir kâbus gibi değerlendirebilmekte ve çocuğu rahatlatmaya çalışmaktadır. Çocuğunun rahatlamadığını görünce de ciddi bir endişe yaşamaktadırlar. Uyku terörü, ne kadar korkutucu görünürse görünsün ciddi anlamda endişelenmenizi gerektirecek bir durum değildir. Yazımın ilerleyen bölümlerinde neden böyle bir cümle kurduğumu anlayacaksınız. Bu yazıda gece terörü hakkında olabildiğince detaylı bilgiler ve öneriler bulacaksınız.
Gece Terörü Nedir?
Bir tür uyarılma bozukluğu olan gece terörü, gecenin ilk bölümlerinde ortaya çıkan ve çocuğun anormal hareketlerde bulunmasıyla alevlenen bir sorundur. Korku nedeniyle çığlık atan ve farklı davranışlar sergileyen çocuk karşısında aile de adeta şok yaşamaktadır. Bu durumdaki çocuklar gözleri açık olsa da aslında uyanık değildirler. Uyandırmaya çalıştığınızda kolay kolay uyanmazlar. Uyanırlarsa da ciddi bir kafa karışıklığı yaşarlar. Rahatlatma çabalarınız pek işe yaramaz. Hiçbir şekilde teselli edilemeyen çocuk, ertesi sabah uyandığında hiçbir şey hatırlamaz. Kız çocuklarında daha fazla görülmektedir.
Sürekli çocuklardan bahsetsek de gece terörü her yaştan insanda görülebilmektedir. Bununla birlikte çocuk ve ergenlerde yetişkinlere oranla daha fazla görülmektedir.
Gece terörü yaşayan çocuk (ergen veya yetişkin) uyurken aniden çığlık atma, sallanma veya tekme atma gibi belirtiler gösterir. Bu durumdaki çocuk dehşet içinde ve panik halindedir. Gece terörü genellikle gecenin ilk 3-4 saatinde ortaya çıkar.
Gece terörünün en sık hangi yaşlarda ortaya çıktığı konusunda görüş birliği bulunmamaktadır. Genel kabul 4-12 yaş aralığından bahsetse de 1,5 yaşında da görülebilmektedir. Benim araştırdığım kaynaklar yaygınlık oranı olarak %35 gibi yüksek bir oran vermiştir. Ben şahsen bu oranı çok yüksek buldum fakat yine de bu bilgiyi bu yazımda sizlerle paylaşmak istedim. Özetle ister 2 yaşındaki bebeklerde ister 7 yaşındaki çocuklarda görülsün gece terörü uzun dönemde kendiliğinden yok olma eğilimindedir. Durum böyleyken ne zaman yardım almanız gerektiği hakkında kafa karışıklığı yaşayabilirsiniz. Yazımın ilerleyen bölümlerinde bu konu hakkında da bilgi bulacaksınız.
Kimi çocuklarda gece terörü çok nadir (ayda bir veya iki kez) yaşarken kimilerinde ise çok daha sık aralıklarla görülebilmektedir.
Ergenlerde ve Yetişkinlerde Gece Terörü
Ergenlerde görülen gece terörünün daha çok travma veya bir başka psikolojik sorunla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Yetişkinlerde gece terörü yaşama oranı %2 civarındadır.
Hem ergenlerde hem de yetişkinlerde uyku terörü oranı az olsa da riskleri daha çoktur. Nedeni ise kendisine veya çevresine zarar verme ihtimalinin yüksek olması. Sonuçta minicik sevimli bir çocuğun gövdesiyle yapabilecekleri sınırlıdır. Ayrıca minik bir çocuğu kontrol etmek de zor olmaz. Bu arada ergen ve yetişkinler nadiren de olsa yaşadıklarını hatırlayabilirler.
Gece Terörü Ne Kadar Sürer?
Kimilerinde birkaç saniye sürerken kimilerinde ise birkaç dakika kadar sürer. Nadiren daha uzun sürdüğü (30-40 dakika) görülebilmektedir.
Yayınlık Oranı
Yaygınlık oranları hakkında farklı kaynaklarda farklı bilgilerle karşılaşmaktayız. Kimi kaynaklara göre %1-6 oranında görülürken kiminde ise %40 oranında görülebilmektedir. Ben şahsen bu oranı çok yüksek buldum fakat yine de bu bilgiyi bu yazımda sizlerle paylaşmak istedim. Zaten yazımın sonundaki kaynaklar bölümünde de göreceğiniz üzere bu daha çok yabancı kaynaklardan faydalandım. Bu nedenle oransal verileri bu gözle değerlendirmenizi öneriyorum. Eğer ülkemizde bu kadar yaygın olsaydı muhtemelen bu konuda yardım almaya çalışan ailelerin sayısı da oldukça yüksek olurdu. Bu çocuklar yetişkinlik dönemlerinde bu durumu atlatırlar. Yetişkinlerde ise gece terörü yaşama oranı oldukça düşüktür.
Ne Zaman Yardım Almalısınız?
- Çocuk açısından ciddi güvenlik riskleri oluşturmaya başladığında (yaralanma vb.) yardım almalısınız.
- Uzun sürüyorsa, gençlik yıllarında da devam ediyorsa bir uzmana başvurmalısınız.
- Çok sık tekrar ediyorsa ve ayrıca çocuğun uykusunu yeterince almasında ciddi sorunlara yol açıyorsa yardım almanız gerekir.
- Ataklar uzun sürüyorsa destek almalısınız.
- Aile içinde yaşanan birtakım sorunlar nedeniyle çocuğunuzun bu durumu yaşadığından şüpheleniyorsanız yardım almalısınız.
- Salyası akıyor, kasılıyor ve sarsılıyorsa yardım almalısınız.
- Çocuğunuzun gece terörü haricinde korkuları ve kaygıları varsa destek olmalısınız.
Gece Terörü Belirtileri Nelerdir?
- Korku nedeniyle çığlık atma, haykırma
- Yatakta doğrulmuş vaziyette korkulu bir görünüm
- Göz bebeklerinde genişleme
- Terleme
- Hızlı nabız
- Yüz kızarıklığı
- Kas gerginliği
- Tekme atma ve vurma davranışları
- Yataktan kalkıp koşmak
- Hareketleri engellendiğinde saldırgan davranışlar sergileme
- Uyandırılmakta zorluk
Uyku Terörü ve Kabuslar Arasındaki Farklar
- Kabus gören kişi rüyadan uyanır fakat gece terörü yaşayan kişi uyanık değildir.
- Kabus gören kişi detaylı bir şekilde rüyasını hatırlayabilir fakat gece terörü yaşayan kişi hiçbir şey hatırlamaz.
- Gece terörü yaşayanlarda uyurgezerlik görülebilmektedir. Kabus görenlerde böyle bir durum söz konusu değildir.
Gece Terörü Nedenleri
- Stres
- Ateşli hastalıklar
- Uyku kesintileri
- Duygusal sorunlar
- Diğer uyku bozuklukları
- Uykuda solunum bozukluğu
- İlaçlar
- Huzursuz bacak sendromu
- Çeşitli duygudurum bozuklukları
- Yetişkinlerde alkol kullanımı
Gece Terörünün Sonuçları
- Gündüz uykululuk nedeniyle okulda sorunlar
- Uykunun kalitesinde düşme
- Uyku terörü nedeniyle utanç
- Kendisinin veya yakınındaki birinin yaralanması
Ailelerin Yapabilecekleri
- Çocuğu uyandırmaya çalışmak yerine uykuya yeniden dalmasını sağlamaya çalışın. Eğer ona iyi geliyorsa sarılabilirsiniz. Sarılmaya çalıştığınızda zaten anlarsınız. Çocuğunuzun davranışlarını saçma bularak bağırmak gibi bir tutum içinde olmayın. Bu durumdaki bir çocuğa karşı öfkeli davranma lüksüne sahip değilsiniz.
- Çocuğunuzu koruyun. Gece terörü yaşayan çocuk hem çevresine hem de kendisine zarar verme riski taşıdığı için onun güvenliğini sağlayın. Mümkün olduğunca şefkatli bir şekilde yatağa dönmesini sağlamaya çalışın.
- Kendisine ve çevresine zarar vermediği müddetçe çocuğunuzun yanında sessizce oturmanız bile önemlidir. Zaten sonunda uykuya dönecektir.
- Eğer çocuğunuzun bir bakıcısı varsa bu konuda onu bilgilendirin. Bu durumdaki çocuğa nasıl yaklaşacağı konusunda bakıcının da fikir sahibi olması gerekir.
- Çocuğunuz için mümkün olduğunca bir uyku rutini oluşturmaya gayret edin. Düzenli uyku sayesinde çocuğunuzun yorgunluk vb. farklı değişkenlerden kaynaklı ataklarını önlemiş olursunuz.
- Mümkün olduğunca çocuğunuzun yatağa rahat bir halde girmesini sağlayın. Uyku öncesi hikaye okuma gibi etkinlikler olabilir.
- Çocuğunuzun uyuduktan kaç dakika sonra gece terörü yaşadığını not alın. Yaklaşık 10-15 dakika kala uyandırarak tuvalet ihtiyacını sorabilirsiniz. Bir süre buna devam edin ve işe yarayıp yaramadığını kontrol edin.
- Ev içinde çocuğun kendisine zarar vermesini önlemek için kesici vb. tehlikeli eşyaların kaldırılması gerekir. Açık pencereler kapatılmak gibi güvenlik önlemleri alınmalıdır.
- Bu durumu yaşayan çocuğun en çok teselli edilmeye ve güvene ihtiyacı vardır. Bu konuda çocuğunuza destek olun.
Kısa Özet
- Gece terörü genellikle tehlikeli değildir yani korkmanıza gerek yok ancak çocuğunuzun uykusunu bozabilir.
- Ergen ve yetişkinlerde çocuklara oranla çok daha az görülür.
- Gece terörü yaşayan çocuğunuzu sakinleştiremezsiniz. Onu sakinleştirmek için uğraşmayın.
- Çocuk, gözleri açık olsa da uyanık değildir.
- Çocuğunuzu uyandırmaya çalışmayın.
- Siz ne kadar endişelenip kafanızda bu sorunu büyütürseniz büyütün çocuğunuz sabah uyandığında hiçbir şey hatırlamayacaktır.
Hemen hemen tüm yazılarımda sağlıklı beslenme önerisinde bulunuyorum. Konu gece terörü olduğunda ise bu konuda beslenmenin etkisi üzerine herhangi bir araştırma varsa da ben göremedim. Kanada’da beslenmenin rüyalar üzerine etkisiyle ilgili bir araştırmaya rastlasam da konumuza ışık tutacak kadar veri elde edemedim. Ancak her halükârda yatmadan hemen önce ve özellikle yağlı şeyler yemenin uyku kalitesi ve rüyalar konusunda bir araştırma sonucuna ihtiyaç olmaksınız dikkat etmemiz gerekir.
Yararlanılan kaynaklar:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sleep-terrors/symptoms-causes/syc-20353524
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/nightmares-and-night-terrors
https://kidshealth.org/en/parents/terrors.html
https://www.webmd.com/sleep-disorders/night-terrors
www.sleepfoundation.org/parasomnias/night-terrors
İçindekiler
