Doğum Sonrası Depresyon – Anneler için 10 Öneri

Doğum Sonrası DepresyonDoğum sonrası depresyon ya da diğer adıyla postpatrum depresyon, doğum yapan bazı kadınlarda meydana gelen bir değişimdir. Bu değişim kendini duygusal, fizyolojik ve davranışsal alanlarda ortaya koymaktadır. Doğum yapan her kadında bir takım değişimler meydana gelmekte fakat konu doğum sonrası depresyon olunca bu değişimlerin zarar verici boyutta olduğunu söyleyebiliriz. Peki, bu değişimler hangi ölçülerde olursa normal veya anormal olarak değerlendirilebilir? Asıl sorumuz bu olmalıdır. Bu nedenle bu yazımda sadece doğum sonrası depresyon hakkında bilgiler vermekle yetinmeyeceğim. Yeni doğum yapmış bir annenin ruh halini göz önüne aldığımızda hafiften şiddetliye doğru bu değişimlerin 3 şekilde seyrettiğini söyleyebiliriz.

  1. Normal Tepkiler
  2. Annelik Hüznü
  3. Doğum Sonrası Depresyon

Renk Kartelasından Sürekli Gri ve Siyah Çekmek

Postpartum DepresyonBir kadın için bebek sahibi olmak dünyanın en güzel şeylerinden biridir. Fakat ne hikmetse kimi annelerde bebek sahibi olmak sadece mutluluk gibi hoşnutluk veren duygulara sebep olmaz. Bazı anneler korku ve endişe yaşayabildikleri gibi bazıları da depresyon yaşayabilmektedir. Yeni doğum yapan annelerin çoğunda ani ruh hali değişimleri ve buna bağlı gelişen hüzün, ağlama, uyku ve bazı anksiyete sorunları da ortaya çıkabilmektedir. Doğumdan sonra umutsuz veya boş hissetmek, anneliğin doğal bir sonucu değildir. 

Hormonal değişikliklerin de eşlik ettiği, sosyal roller dahil pek çok alanda ortaya çıkan hızlı bir değişim ve yeniden yapılanma süreci kimi kadınların bocalamasına da neden olabilmektedir. Sonrasında ise hayatın tüm renklerini doğal olarak yaşarken renk kartelasından sürekli gri ve siyah çekmeye başlarlar.

Bu yazımda doğumdan sonra anneden meydana gelen değişiklikleri en hafif formundan başlayıp ağır formuna doğru ele almanın daha isabetli olacağını düşünüyorum. O yüzden önce her yeni doğan annenin yaşayabileceği normal durumları değerlendirelim.

Yazının içeriğine aşağıdaki videodan ulaşabilirsiniz.

Yeni Doğum Yapan Annelerde Normal Görebileceğimiz DurumlarAnnelerde Normal Durumlar

  1. Uyku Problemi: Yeni doğan bebeğin gaz ve uyku sorunlarından tutun da annenin bebeğine bakım verme konusundaki hassasiyeti (veya endişeleri) dahil pek çok faktör annenin uyku problemleri yaşamasına neden olabilir. Özellikle uyku sorunu bebeğe bağlı faktörlerle sınırlıysa bu durum tolere edilebilir. İleri seviyede yaşanması, yardım gerektirir.
  2. İştah değişiklikleri: Annenin iştahında artma veya azalma olabilir.
  3. Şiddetli yorgunluk: Bebeğin bakımı zaten başlı başına anne için yorucu bir durumdur. Fakat zamanla bu yorgunluk geçecektir. Kronik bir hal alırsa yardım almak gerekir.
  4. Cinsel isteğin azalması: Bunu da aslında biraz yorgunlukla biraz da annenin hayatına giren yeni bebeğin kendisine bakım vermesi konusunda anneye baskı yapmasıyla açıklayabiliriz.
  5. Sık ruh hali değişiklikleri.

Şimdi normalin bir tık üzerinde seyreden ama doğum sonrası depresyon olarak değerlendiremeyeceğimiz bir başka duruma göz atalım;

Bebek Hüznü – Annelik Hüznü – Lohusalık Hüznü

Annelik Hüznü Bebek HüznüBebek sahibi olmanın getirdiği hüzünlü durumu tarif eden bu durumu ifade etmek için bebek hüznü, annelik hüznü ve lohusalık hüznü gibi ifadeler kullanılmaktadır. Bunlar üç farklı durum değil aksine tek bir durumu anlatmak için kullanılan üç farklı kavramdır. Bu yüzden kafamız karışmasın diye ben yazımın bu bölümünde sadece annelik hüznü ifadesini kullanacağım. Fakat sizler bu durumun farklı kaynaklarda farklı ifadelerle de açıklandığını görebilirsiniz.

Pek çok anne ‘annelik hüznü’ yaşayabilmekte ve bu durum zaman zaman doğum sonrası depresyon ile karıştırılabilmektedir. Annelik hüznü doğumdan sonraki ilk günlerde başlayıp ikinci haftada son bulan bir durumdur. Bazı kaynaklar doğum yapan kadınların yaklaşık %70’inde annelik hüznü olduğunu belirtiyorlar. Bana çok yüksek bir oran gibi gelse de yine de burada sizinle paylaşmak istedim bu oranı. Asıl konumuz doğum sonrası gelişen depresyon olduğu için annelik hüznü’nü sadece belirtilerini vermekle yetineceğim. Belki sadece annelik hüznü’ne özel bir yazı daha sonra gelebilir.

Annelik Hüznü BelirtileriAnnelik Hüznü Belirtileri

  1. Annenin ruh hallerinde değişiklikler
  2. Annenin hüzünlü ve üzüntülü olması
  3. Öfkeli ve bunalmış hissetme
  4. Ağlamak
  5. Dikkat ve konsantrasyon eksikliği
  6. İştah sorunları ve uyku problemleri

Birazdan doğumdan sonras ortaya çıkan depresyonun belirtilerini gördüğünüzde annelik hüznü belirtileriyle benzer maddelerin olduğunu göreceksiniz. Bu nedenle annelik hüznü ve postpartum depresyon arasındaki farkları en son bölümde belirteceğim. Daha önce de belirttiğim gibi ilk bakışta doğum sonrası depresyon ile bebek hüznü karıştırılabilmektedir.

Doğum Sonrası Depresyon Nedir?

Doğum Sonrası Depresyon Nedir?Doğum sonrası depresyon, yazımın başında belirttiğim gibi doğumdan sonra meydana gelen duygusal, fizyolojik ve davranışsal değişimlerdir. Dolayısıyla hem beynimizi  ve duygularımızı hem de davranışlarımızı ve fiziksel sağlığımızı etkileyen ciddi bir durumdur. Depresyondaki anne kimi zaman kendisini sanki bebeğinin annesi değilmiş gibi hissedebilmekte yani bebeğiyle arasında hiç bir bağ hissedememektedir. Sanki yeni doğan bebeğini hiç sevmiyormuş gibi hissedebilmekte veya bebeğine bakım verme konusunda isteksiz davranabilmektedir. Bu duygular kimi annelerde hafif düzeydeyken kimilerinde de ne yazık ki şiddetli olabilmektedir. 

Doğum Sonrası Depresyon Yaşayan Annelerin Ruh Sağlığı Tehlikede mi?

Anneler ve DoğumDoğum sonrası depresyon kimi annelerde hafif belirtilerle seyrederken kimilerinde ise ne yazık ki şiddetli olabilmektedir. Bu nedenle bu durumu ciddiye alarak belirtileri yaşayan annelerin zaman kaybetmeden gerekli profesyonel desteği almasını öneririm. Tedavi edilmeyen doğum sonrası depresyon, aylarca veya daha uzun sürebilir. Hatta kronik depresif bir bozukluğa bile dönüşebilir. 

Doğum Sonrası Depresyon Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Doğum Sonrası Depresyon Ne Zaman?Belirtileri genellikle ilk bir kaç hafta içerisinde ortaya çıkar. Nadiren hamilelik sırasında veya doğumdan 1 yıl sonra da ortaya çıkabilmektedir. Doğum sonrası depresyon %50 oranında doğum öncesinde başlar.

Doğum zamanı depresyon dönemleri olan kadınlarda çoğu zaman ağır kaygı sorunları hatta panik ataklar bile olabilmektedir. 

İleriye dönük çalışmalar ‘annelik hüznü’nün, doğum sonrası depresyon geçirme olasılığını artırdığını göstermiştir.

Doğum Sonrası Depresyonun 30 BelirtisiDoğum Sonrası Depresyon Belirtileri

  1. Ani ve şiddetli ruh hali değişimleri
  2. Adı üzerinde depresif bir ruh hali
  3. Aşırı (çoğu zaman sebepsiz) ağlamalar
  4. Bebekle bağ kurmada zorluk
  5. Aileden ve sosyal çevreden kendini soyutlama, geri çekilme
  6. İştahsızlık
  7. Aşırı yeme davranışı
  8. Uyku sorunları: Çok uyuma veya uyuyamamak
  9. Enerji düşüşü, aşırı yorgunluk, bitkinlik
  10. Zevk alınan etkinliklerden uzaklaşmak
  11. Yoğun öfke hali
  12. Yeterince iyi bir anne olamama kaygıları
  13. Umutsuzluk
  14. Değersizlik
  15. Utanç
  16. Suçluluk
  17. Yetersizlik duyguları
  18. Kararsızlık,
  19. Konsantrasyon güçlüğü
  20. Sağlıklı düşüncede bozulmalar
  21. Huzursuzluk
  22. Şiddetli anksiyete
  23. Panik atak
  24. Kendine zarar verme düşünceleri
  25. Bebeğine zarar verme düşünceleri
  26. Elinde olmasa da sürekli ölüm ve intihar düşünceleri
  27. Karamsar hissetmek,
  28. Bebeğini sanki başkasınınmış gibi hissetme,
  29. Hafıza sorunları,
  30. Kendini kötü bir anne olarak görmek,

Annelik Hüznü ile Doğum Sonrası Depresyon Arasındaki 4 FarkAnnelik Hüznü Postpartum Depresyon Farkları

1. Ortak belirtiler olsa da doğum sonrası depresyonda belirtiler daha yoğun ve uzun sürer. Sonuç olarak annelik hüznü 3-5 gün sürerken doğum sonrası depresyon çok daha uzun sürer.

2. Hüzünlü anne, bebeğinin bakımını yerine getirebilirken depresyondaki anne bebeğinin bakımı konusunda sorun yaşar.

3. Depresyondaki anne gündelik hayatında ciddi işlev kayıpları yaşarken hüzünlü anneler bu anlamda sorun yaşamazlar.

4. Doğum sonrası depresyonu yaşayan anneler bebekleriyle bağ kurmakta sorun yaşarlar.

Babalarda Doğum Sonrası Depresyon

Babalarda Doğum Sonrası DepresyonMuhtemelen bu bölümün başlığı pek çoğunuzu gülümsetmiştir. Doğum sonrası depresyon belirtilerini babalar da aynı şekilde yaşayabilmektedirler. Babalar 9 doğurur ifadesini duymuşsunuzdur. Doğum, elbetteki başrolünde anne ve bebeğin rol aldığı bir sahnedir. Fakat babaların da bu durumdan etkilenebileceğini göz ardı etmememiz gerekir. Yeni babalar da doğum sonrası depresyon yaşayabilir. Kendilerini üzgün veya yorgun hissedebilirler, bunalmış olabilirler, anksiyete yaşayabilirler veya normal yeme ve uyku düzenlerinde değişiklikler olabilir. Araştırmalar, her 10 yeni babadan birinin doğumdan sonra 1 yıl içinde depresyon geliştirdiğini gösteriyor. 

Doğum Sonrası Depresyon Riski Altında Olan BabalarDoğum Sonrası Depresyon Riski

1.  Genç babalar,

2.  Depresyon öyküsü olan babalar,

3.  İlişki sorunları yaşayan babalar,

4.  Ekonomik sorunlarla mücadele eden babalar

Babalar da annelerdeki doğum sonrası depresyonla aynı olumsuz etkiye sahip olabilir.

Ne Zaman Yardım Almalısınız?Doğum Sonrası Depresyon Yardım

1. Doğumdan sonra depresyonda hissediyorsanız,

2. Doğum sonrası annelik hüznü veya doğum sonrası depresyon belirtileri (2 haftadan uzun süre) yaşıyorsanız,

3. Bebeğinize zarar verme düşünceleri varsa,

4. İntihar düşünceleriniz varsa,

5. Bebeğinize bakım vermekte zorluk yaşıyorsanız, 

6. Bebeğinizle bağ kurmuyormuşsunuz gibi hissediyorsanız,

7. Değersiz, mutsuz ve çaresiz hissediyorsanız,

8. Şiddetli öfkeniz varsa,

9. Pek çok şeyden zevk almakta sorun yaşıyorsanız.

10. Günün büyük bölümünde korkmuş, endişeli ve paniklemiş hissediyorsanız, 

11. Gündelik işlerinizi yapmakta zorlanıyorsanız, zaman kaybetmeden yardım almalısınız.

Doğum Sonrası Depresyonun 9 NedeniDoğum Sonrası Depresyon Nedenleri

Doğum sonrası depresyonun nedenlerini tıpkı belirtileri gibi bir çırpıda sayamayız. Tek bir bir nedene de bağlayamayız. Uzmanlar, doğum sonrası depresyonun nedenlerinin bir standartı olmadığını, herkeste farklı nedenlerin ön planda olabileceğini bildirmektedir. Postpartum depresyon, kişinin herhangi bir hatası veya kusurundan kaynaklanmamaktadır. 

  1. Hormonal değişiklikler.
  2. Doğum sonrası uyku sorunları,
  3. Bebeğe bakım verme konusundaki endişeler,
  4. Annenin kendisiyle ilgili doğum sonrası olumsuz düşünceleri,
  5. Geçmiş yaşam hikayesinden kaynaklı duygusal sorunlar,
  6. Yalnız yaşamak (sosyal destekten yoksun kalmak anlamında),
  7. Hamilelik hakkında belirsizlik,
  8. Geçmiş doğumlarda depresyon yaşamış olmak,
  9. Stresli yaşam olayları.

Doğum Sonrası Depresyona Yatkın mısınız?Postpartum Depresyon Yatkınlık

Doğum sonrası depresyon ille de ilk doğumdan sonra olacak diye bir kural yok. İkinci veya diğer doğumlarda da bu durum yaşanabilir. Ancak belli durumlar var ki o zaman doğum sonrası depresyona yakalanma riski yükselir. Şimdi bu riskleri maddeler halinde inceleyelim;

1.    Hamilelik öncesinde veya hamilelik döneminde depresyon yaşayanlar,

2.    Bipolar afektif bozukluğu (İki uçlu duygu durum bozukluğu) olanlar,

3.    Bir önceki hamilelikte depresyon yaşayanlar,

4.    Son bir yılda yoğun stresli olaylar yaşayanlar,

5.    Bebeğinde sağlık sorunu olanlar,

6.    İkiz veya üçüz bebek sahibi olanlar,

7.    Emzirme sorunu yaşayanlar,

8.    Eşiyle ilişki sorunları olanlar,

9.    Sosyal destekten mahrum olanlar,

10. Ekonomik sorunları olanlar,

11. İstemeden gebe kalanlar,

12. Hamilelik dönemi sağlık sorunu yaşayanlar,

13. Ailesinde depresyon veya bipolar bozukluk olanlar varsa,

14. Alkol bağımlılığı varsa,

15. Uyuşturucu kullanımı varsa,

16. Özel ihtiyaçları olan bebeği olan anneler.

Doğum Sonrası Depresyonun Çocuk Üzerindeki 8 Etkisi

Postpartum Depresyon ÇocukDoğum sonrası depresyon denildiğinde aklımıza sadece anne gelmemelidir. Bu durumdan doğal olarak bebek de etkilenmektedir. İşin bu yönü çok su götürür. Bu nedenle kısaca birkaç madde ile doğum sonrası depresyonun çocuk üzerindeki etkisini ele alacağım. Detaya gidelim dersek bu yazı okunabilir uzunlukta olmaz. Zaten yeterince uzun bir yazı oldu diye düşünüyorum.

1.    Uyku sorunları,

2.    Beslenme sorunları,

3.    Aşırı ağlama,

4.    Dil gelişiminde gecikmeler,

5.    Duygusal sorunlar,

6.    Davranışsal sorunlar,

7. Öğrenme sorunları,

8. Anne ve çocuk arasındaki bağda sorunlar,

Doğum Sonrası Depresyonu Önlemek

Doğum Sonrası Depresyonu ÖnlemekEğer hamile kalmayı planlıyorsanız veya hamile olduğunuzu öğrenmişseniz aşağıdaki durumlarda mutlaka uzman (Kadın doğum hekimi dahil psikiyatrist-psikolog) yardımına başvurmanızı öneririm;

1.    Doğum sonrası depresyon geçmişiniz varsa,

2.    Depresyon geçmişiniz varsa,

Hekiminiz sizi bu konuda yakından izleyebilir, gerekli testleri uygulayabilir ve bu sayede erken önlem alma şansına sahip olabilirsiniz.

Doğum Sonrası Depresyon Ne Kadar Yaygındır?

Doğum yapan kadınların %3-6 oranında gebelik sırasında veya doğum sonrasında majör depresyon dönemi geçireceği öngörülmektedir. Bir başka kaynağa göre her 9 anneden birinde doğum sonrasında depresyon oluşmaktadır.

Doğum Sonrası Depresyon Olup Olmadığımı Nasıl Anlayabilirim?

Eğer belirtiler 2 haftadan uzun sürüyorsa yardım almalısınız.

Depresyondaki Anne, Kötü Anne DeğildirDoğum Sonrası Depresyon Anne

Yeni doğum yapmış bir anne, ‘mutlu olması gerektiğini’ düşünerek depresif semptomlarından yakınlarına bahsedemeyebilir. Böyle bir durumun sebebi olarak kendisinin ne kadar kötü bir anne olduğu yönünde hatalı bir düşünceye ulaşabilir. Halbuki her kadın hamilelik sırasında veya doğumdan sonra depresyona girebilir. Bu durum utanılacak, saklanacak bir durum değildir. 

Doğum Sonrası Depresyon Yaşayan Anneler için 10 ÖneriDoğum Sonrası Depresyon Öneriler

  1. Bebek uyurken siz de uyuyun. Dinlenmeyi ihmal etmeyin.
  2. Eşinizden ve diğer aile büyüklerinden yardım alın.
  3. Her şeyi kendi başınıza halletmeye çalışmayın.
  4. Arkadaşlarınızla görüşmek için zaman ayarlayın.
  5. Eşinizle baş başa kalabileceğiniz zamanlar oluşturmaya çalışın.
  6. Duygularınız hakkında yakınlarınızla konuşun.
  7. Diğer annelerle görüşün ve onların deneyiminden yararlanın.
  8. Doğum yaptıktan sonra hayatınızda önemli sayılabilecek büyük değişiklikler yapmayın. Rutini koruyun. Değişiklikler gereksiz strese sebep olabilir. 
  9. Bebeğinizi bakımı konusunda mutlaka yakınlarınızdan destek alın.
  10. Sevdiğiniz, hayatınızda sizin için önemli olan kişilerle iletişime geçmeniz de size iyi gelecektir.

Doğum sonrası depresyon yeni anne olmanın normal ve beklenen bir parçası değildir ve ciddi bir sağlık sorunudur. 

Doğum sonrası depresyon nedeniyle uzman desteği almak sizi diğer insanlardan daha zayıf yapmaz, aksine destek almak bir güç göstergesidir. 

Bu yazımda sizlere doğum sırasında ve sonrasında gelişen depresyon hakkında bilgiler vermeye çalıştım. Her zaman yaptığım uyarıyı tekrar edeyim; lütfen yardım almaktan çekinmeyiniz. Bu yazıdaki bilgiler kendi kendinize teşhis koymanız için değil bilgi vermek içindir. Uygun uzman görüşü çok daha önemlidir. Bu yazım veya diğer yazılarımla ilgili görüş ve önerilerinizi benimle paylaşmanızdan mutluluk duyarım.

Hakan Tokgöz

Klinik Psikolog – Konya

hakantkgz@gmail.com

https://www.instagram.com/psikologhakantokgoz/

Kaynaklar: 

  1. DSM5, Tanı Ölçütleri Başvuru El kitabı, 2014, Hekimler Yayın Birliği, HYB Yayıncılık.
  2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/postpartum-depression/symptoms-causes/syc-20376617
  3. https://www.womenshealth.gov/mental-health/mental-health-conditions/postpartum-depression
  4. https://www.webmd.com/depression/guide/postpartum-depression

 

İçindekiler

Yorum yaz

Tel