Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için 12 Öneri

Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için 12 Öneri: Aklımıza her gün binlerce anı, çağrışım ve düşünce gelir. Bunların çoğu bizim için önemsizdir. Fakat bunlardan bazılarının peşine takılır ve bu düşünceleri sürekli tekrar edersek ve bundan dolayı endişelenirsek o zaman sorun yaşarız. Bu durum defalarca tekrar edince de sanki otomatik oluyormuş ve bizim kontrolümüzün dışındaymış gibi bir düşünceye kapılırız. Tahmin edeceğiniz üzere bu aşırı düşünme daha çok olumsuz düşüncelerden oluşmaktadır. Aşırı düşünen kişiler genellikle iki yol izlerler. Ya geçmişteki olayları sürekli düşünüp ‘keşke’ ile başlayan cümleler kurarlar ya da ‘ya … olursa’ gibi cümleler kurarak geleceğe dair endişeler yaşarlar. Bu düşünceler bizim kontrolümüzün dışında değil dedik ama geçmişteki olaylar ve geleceğe dair kurgular bizim kontrolümüzün dışındadır. Yani aşırı düşünen insanlar kontrol edemedikleri konular üzerine kafa yorarlar.

Hepimiz zaman zaman bir şeyleri düşünüp durabiliriz. Fakat kimi insanlarda bu düşünmeler adeta bir bombardıman gibi hissedilmektedir. Bu bombardıman o kadar şiddetlidir ki aşırı düşünme nedeniyle gündelik işlerde bile sorunlara sebep olur. Aşırı düşündüğümüzde genellikle derin düşüncelere dalarız ve endişeleniriz. Genellikle aşırı düşünme depresyon ve anksiyetenin yan ürünü olabilmektedir. Eğer böyle bir durum söz konusuysa depresyon veya anksiyeteyi bir kenara bırakıp aşırı düşünmekten kurtulmaya odaklanmak işimize yaramaz. Önce kaygınızı veya depresyonunuzu aşmalısınız ki bu konuda destek almanızı öneririm.

Başarılı insanlara baktığımızda onların, düşüncelerini kendilerine yardımcı olacak şekilde organize edebildiklerini görürüz. Bu insanlar işlevsiz düşüncelerine nasıl karşı koyabileceklerini ve bu düşünceleri nasıl işlevli düşüncelerle değiştirebileceklerini bilirler.

Aşırı düşünmek, doğuştan getirdiğimiz, genetik bir şey değildir. Buna bizi sevk eden çeşitli yaşam deneyimlerimizdir. DOlayısıyla öğrendiğimiz bu durumdan kurtulabiliriz de.  Ayrıca kadınlarda daha fazla görülme olasılığı yüksektir.

Aşırı Düşünmek Nedir?

Aşırı düşünmek, bir şeyi çok fazla veya çok uzun süre düşünmektir. Bu aşırı düşünme, endişe ile birlikte ortaya çıkan ve neredeyse kişiyi durma noktasına getiren bir düşünmedir. Normalde insanlar pek çok konuda yoğun bir konsantrasyonla birlikte düşüncelere kapılırlar. Fakat bu tür bir düşünme daha çok bir sorunu aşma niyetiyle çözüm arayışları içeren işlevsel bir düşünmedir. Aşırı düşünme ile kastedilen şey, hiçbir çözüm stratejisi içermeyen ve sadece yersiz endişeleri körükleyen, sorun odaklı düşünmedir. Bu şekilde düşünen birisi hem bir karara varamaz hem de eylemde bulunamaz. Aşırı düşünmenin belirtilerine de bu gözle bakmamız gerekmektedir. Aksi halde aşırı düşünme belirtilerine baktığımızda hepimizde bu belirtilerin bir kısmı vardır. Önemli olan bu belirtiler nedeniyle çözüm stratejisi geliştirebiliyor muyuz, geliştiremiyor muyuz? Bir karar veremiyor, eylemde bulunamıyor ve çözüm üretemiyorsak bu belirtilere aşırı düşünme belirtileri diyebiliriz. Aksi durumda diyemeyiz.

Aşırı Düşünmenin 7 Belirtisi

1. Gelecek hakkında yersiz endişeler
2. Sürekli geçmişi düşünme
3. Başkalarının düşüncelerine aşırı önem verme
4. Zihinde sürekli olumsuz düşüncelere izin verme
5. Sürekli seçenekleri gözden geçirmek suretiyle eyleme geçememek
6. Depresif ve stresli olma
7. Çözüm için düşünürken bu düşünmeyi soruna dönüştürmek.

Çok düşünmenin normal olduğu 2 durum;

1. Zor bir yaşam kararı vermeniz gerektiğinde,
2. Önemli bir problemi çözmeye odaklandığınızda.

Aşağıdaki videoda yazımın içeriğine ulaşabilirsiniz. Kanalıma abone olmayı unutmayın.

Aşırı Düşünme Nedenleri

Yapılan araştırmalar, eleştirel ve otoriter ebeveynlik ile çocuklarda aşırı düşünme gelişimi arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Ayrıca aşırı düşünme mükemmeliyetçi kişiliğin ve pek çok psikolojik problemin sonucu olarak da ortaya çıkabilmektedir. Örneğin depresyon veya anksiyete sorunu yaşayan bir kişi için aşırı düşünme söz konusu olabilmektedir. Yaşanan travmalar ve stres de aşırı düşünme sebepleri arasında gösterilebilir.

Aşırı Düşünmenin 4 Etkisi

1. Uzun süre aşırı düşünmek uyku düzenimizi bozar ve bizi hasta edebilir.
2. Kişi sürekli düşüncelerle uğraşırken gündelik pek çok işini de erteleme eğiliminde olmaktadır. Bu da yaşam kalitesinde ciddi düşüş demektir.
3. Üretkenliği düşen kişi aynı zamanda yalnızlaşmaya doğru da çekilebilmektedir.
4. Aşırı düşünme konsantrasyon güçlüğü ve enerji düşüklüğüne de sebep olur.

Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için 12 Öneri

1- Aşırı Düşünmeyi Fark Edin

Aşırı düşünmek bazen o kadar yaygın bir hal alır ki aşırı düşündüğünüzün farkında bile olamayabilirsiniz. Bu nedenle ilk yapmanız gereken iş aşırı düşündüğünüzü fark etmek olmalıdır. Bunun için de yapmanız gereken şey nasıl düşündüğünüze dikkatinizi vermek olacaktır. Fark edeceksiniz ki sürekli olayları düşünüyor ve endişeleniyorsunuz. Düşünmek, olumlu eylemlere yol açan bir faaliyetken bu şekilde aşırı düşünme ise olumsuz sonuçlara ve yaşam kalitesinde ciddi düşüşlere yol açmaktadır.

2- Soruna Değil Çözüme Odaklanın

Aşırı düşünmeden kurtulmak için sorun üzerine düşünüp durmak size yardımcı olmaz. Sorunun çözümüne odaklanarak alternatifler geliştirmeye çalışmak ise yardımcı olur. Enerjinizi kontrol edebileceğiniz şeylere odaklayın. Çözüme değil soruna odaklanırsanız sadece durumu dramatize etmiş olursunuz.

3- Bir Adım Geri Atıp Düşünün

Ne hikmetse çoğumuz olumlu düşünceler ve hayallere kapıldığımızdan çok daha hızlı ve yoğun bir şekilde olumsuz düşüncelere kapılıyoruz. Adeta olumsuz düşüncelere kapılmak çok daha basit ve kolaymış gibi geliyor. Sonuçta da istenmeyen duygulara kapılırız. Yoğun duygularımızın olaylara objektif bakabilme yeteneğimizi engellediğini unutmamalıyız. Özellikle olumsuz düşüncelerinizle ilgili kanıta dayalı bir sorgulamaya girerseniz çoğunun kanıtsız olduğunu göreceksiniz. Bu nedenle bir adım geri atıp düşünmeniz sizin yararınızadır.

4- Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için Kaçmayın, Zamanı Belirleyin

Kendinizi aşırı düşünmenin insafına kalmış hissedebilirsiniz. Bu durumdan kurtulmak için kaçmanız işe yaramaz. Hatta kaçmaya çalışmanız ters teper. Günlük yaklaşık 20 dakikayı bu düşüncelerinize ayırabilirsiniz. Bu süre içerisinde istediğiniz kadar endişelenip düşünme konusunda kendinize izin verin. Süre bittiğinde ise başka bir işe koyulun. Eğer hala aklınıza bu düşünceler gelmeye devam ederse kendinize bir sonraki zaman diliminde nasıl olsa bunlara zaman ayıracağınızı hatırlatarak yolunuza devam edin.

5- Farkındalık Kazanmaya Çalışın

Aşırı düşünmenin içeriğine baktığımızda çoğunlukla an’ı değil geçmişi ve geleceği içeren düşünceler bulacaksınız. Bu nedenle anı deneyimlemek, an’da kalabilmek için şimdi ve burada’nın farkındalığına sahip olmanız gerekmektedir. Farkındalık, öğrenilebilen bir şeydir ve pratik gerektirir. Bu konuda pek çok yayından ve videodan faydalanabilirsiniz.

6- Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için Karşı Koymayın

Aşırı düşünmeyi engellemeye çalışmak işe yaramayacaktır. Beynimize göndereceğimiz olumsuz komutlar, beyin tarafından engellenemez. Bu nedenle mümkün olduğunca böyle bir düşünme şekli ortaya çıktığında dikkatinizi ve etkinliklerinizi değiştirmek çok daha fazla işe yarayacaktır. Odaklandığınız şeyi değiştirmek size düşünce bombardımanına karşı avantaj sağlayacaktır.

7- Mükemmeliyetçi Düşüncelerinizi Tanıyın

Mükemmeliyetçi bir yapınız varsa aşırı düşünmeye eğilimlisiniz diyebiliriz. Kendinize hata yapma hakkı tanımıyor ve her şeyi dört dörtlük yapacağım düşüncesine sahipseniz bu durum sürekli en iyisini yapmak için düşünmenize sebep olur. Sonuçta ise sadece hesap yapıp hiçbir şey yapamamanız gibi bir eylemsizlik ortaya çıkar. Bu durum da uzun vadede depresyona girme ihtimaliniz yüksek demektir.

8- Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için Otobiyografinizi Yönetin

Her insanın kendi geçmişine baktığında bir hikayesi vardır. Kiminin hikayesi başarısızlık ve değersizlik temalıyken kimininki de başarılı ve değerli temalar içerir. Hikayenin temasını değiştirmek sizin elinizde. Olumsuz temaları olumluya çevirebilme potansiyelinizi kullanmalısınız. Geçmişinize nasıl baktığınız bugününüzü belirler. Bu hikayenin hem başrol oyuncusu hem yönetmeni hem de senaristi olduğunuzu unutmayın. Bu farkındalık size aşırı düşünmeden kurtulmak için avantaj sağlayacaktır.

9- An’ı Yaşayın

Zihninizdeki olumsuz duygu ve düşüncelerin izini sürmekten vazgeçmenin anahtarı an’ı yaşamaktır. Fakat an’ı yaşamak öyle bir butona basıp bir anda becerebileceğiniz bir şey değildir. Bunun için mümkün olduğunca pratik yapmalısınız. Nefes egzersizleri ve çeşitli gevşeme tekniklerinden yardım alabilirsiniz.

10- Olumlu Anılara Odaklanın

Aşırı düşünen kişilerin geçmişte yaşanan onca olumlu anı varken olumsuz anıların peşine düştüğünden bahsetmiştik. Mümkün olduğunca olumlu anıları seçerek bu anılara odaklanmak çok büyük fayda sağlayacaktır.

11- Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için Kendinize Zaman Ayırın

Aşırı düşünmeden kurtulmak için özbakımınıza zaman ayırın. Sağlıklı beslenerek, düzenli uyuyarak ve egzersizler yaparak sağlığınıza yatırım yapın. Günlük yapacağınız bu tür aktivitelerle aşırı düşünmenin önüne geçebilirsiniz.

12- Aşırı Düşünmeden Kurtulmak için Kontrolcülüğü Bırakın

Her şeyin kontrolünüzün altında olamayacağını bilin. Her şeyi kontrol etmeye çalışmak aşırı düşünmeye davetiye çıkarmaktır.

Aşırı Düşünme Hakkında 2 Soru 2 Cevap

1. Aşırı düşünmek bir hastalık mıdır?

Aşırı düşünmek bir hastalık değildir. Fakat yaşamınızda ciddi işlev kayıplarına yol açabilecek önemli bir sorundur. Bununla birlikte aşırı düşünmek depresyon ve anksiyetenin göstergesi olabilmektedir. Bu durumda yardım almak önemlidir.

2. Aşırı düşünmek hastalığa sebep olur mu?

Hem evet hem de hayır. Aşırı düşünmek başlı başına sizi hasta etmez. Fakat strese neden olduğu için özellikle bağışıklık sistemi üzerinden sizin hastalıklara açık hale gelmenize neden olur. Dolayısıyla aşırı düşünmek stres dolayımından sizleri hasta edebilmektedir.

Aşırı Düşünen İnsanların Yaptığı 3 Hata

1. Sürekli Tetikte Olmak

Kulağa hoş gelse de bu durum geri tepecektir. Sürekli tetikte olduğunuzda ister istemez sürekli alarm durumuna geçersiniz. Bu durum da kendinizi güvensiz hissetmenize neden olur.

2. Güvence Aramak

Sürekli güvence aramak da aşırı düşünen insanların hataları arasındadır. Gündelik hayatımızda pek çok konuda güvence aramamız kadar doğal bir şey yok. Fakat bu güvence arayışı kendimizi sakinleştirmenin tek koşulu haline gelmişse o zaman ciddi bir sorun halini alır. Belirli konularda endişelerinizin azalması için tutunduğunuz bir dal gibiyse güvence aramak çözüme değil soruna hizmet eder.

3. Aşırı Planlama Yapmak

Tüm hayatımız aslında belirli planlar dahilinde ilerler. Planlı olmak, düzenli olmak demektir. Fakat bu planlar aşırı detaylı, ayrıntılı planlar yapmak sakinleşmek şöyle dursun, endişelerimizin artmasına neden olur. En ince ayrıntısına kadar yapılan plan aynı zamanda ciddi bir zaman kaybıdır. Ayrıca hayat her türlü planın önündedir ve plana uymayan şeylerle karşılaşıldığında endişe yine ortaya çıkar.

Bu yazımın da sonuna geldim. Eğer aşırı düşünen biriyseniz ve bu yazıda verilen önerileri yapmanıza rağmen sorun devam ediyorsa yardım almanızı öneririm. Muhtemelen psikolojik kökenli bir problemin sonucu olarak böyle bir sorun yaşıyorsunuz. Her türlü görüş ve önerilerinizi benimle paylaşmanızdan mutluluk duyacağımı bilmenizi isterim. Selamlar.

Yararlanılan Kaynaklar:

https://www.themuse.com/advice/6-easy-ways-to-stop-overthinking-every-little-thing-and-just-enjoy-your-life

https://psyche.co/guides/how-to-stop-overthinking-with-help-from-metacognitive-strategies

https://ipb.ac.id/news/index/2022/09/frequently-overthinking-know-the-cause-and-how-to-overcome-it-from-ipb-university-lecturers/9bde180f3f2bae535522513a7dedc12c#:~:text=Traumatic%20events%20in%20the%20past,them%20is%20declining%20physical%20health.

How to stop overthinking