Hipnoz ile Sınav Kaygısı Yönetimi – 5 Öneri: Sınav öncesinde kaygılı olmak son derece doğaldır. Hiç kimse sınava elini kolunu sallaya sallaya rahat bir şekilde girmez. Kaygı, başarmayı amaçladığımız görevi yerine getirmek için bize enerji verir. İster sınav olsun ister iş görüşmesi, her durumda böyledir. Böyledir de kimi öğrenciler sınav söz konusu olduğunda yaşadıkları kaygının altında kalabilmekte ve ciddi sorunlar yaşayabilmekteler. Güzel bir söz vardır ‘Her şeyin azı karar, çoğu zarardır’. Sınava hazırlanan bir öğrencinin uygun seviyede kaygı yaşaması onu ders çalışması konusunda harekete geçirir yani motive eder. Bizi korumaya hizmet eden kaygı eğer çok artarsa o zaman bizi çalışamaz hale getirebilmektedir. Bu yazımda sizlerle sınav kaygısından kurtulmak için hipnoz ve hipnoterapinin önemi hakkında bilgiler paylaşacağım. Hipnoz hakkında daha detaylı bilgiler içeren bir yazıyı da uygun bir zamanda hazırlamayı düşünüyorum. Bu nedenle bu yazıda sadece sınav kaygısı ve hipnoz konusuna değineceğim.
Hipnozun tek bir yan etkisi vardır o da aşırı gevşeme ve rahatlamadır derler. Bu nedenle sadece hipnotik trans hali bile kişide gevşeme ve rahatlamaya sebep olur ki bu da sınav kaygısı yaşayanlar için bulunmaz bir nimettir. Kaygılandığımız zaman sadece duygu ve düşüncelerimizde değişim olmaz. Aynı zamanda bedenimizde de gerilim meydana gelir. Hipnoz ise hem duygu ve düşüncelerimizdeki bu değişimleri hem de bedenimizdeki gerginliği hızlı bir şekilde tersine çeviren etkili bir enstrümandır. Gevşemek ve sakinleşmek hipnozun özelliğidir.
‘Ringlere adımını atmış en iyi boksör benim’. Bu sözü yıllar önce genç bir boksör ünvan maçına çıkmadan önce bağırarak söylüyordu. Rakibi zamanın dünya şampiyonuydu. Bahisçiler bu genç boksöre hiç şans tanımıyordu. Şansını o kadar düşük görüyorlardı ki bahisler kaçıncı rauntta nakavt olacağı yönünde bile bahis oynanmaya başlamıştı. Aynı genç bir kez daha haykırıyordu; ‘O boşboğazlara söylediklerini yedireceğim’. Bu genç boksör maçı nakavtla kazanmıştı. Adı Muhammed Ali olan bu boksör, bugün boks denilince akla gelen ilk isim.
Hayal Kurmak
Bu genç boksör şampiyon olacağını hayal etti ve bu hayal onda büyük bir inanç haline geldi. İnandığı şeyi aktif bir şekilde beklemeye başladı ve kazandı. Kendini ikna etmişti ve tek yapması gereken diğerlerini de ikna etmekti. Bu genç adam şınav çekerken yanına yaklaşıp kaç şınav çektiğini soran kişiye ise çok tuhaf bir cevap vermişti; ‘acımaya başlamadan saymaya başlamıyorum’. Yani ben başaracağım demekle olmuyor. Bu hayal onu inanılmaz derecede motive ederek insanüstü bir performansla çalışmaya sevk etmişti. Başarıda temel faktör çalışmaktır. Fakat yeterli çalışmayı ortaya koyduğu halde kendisine yeterince ‘güvenmeyen’ ve inanmayan çok fazla kişi var. Yazımın ilerleyen bölümlerinde bu konuya da değineceğim.
Hipnoz, kişide rahatlama ve gevşeme oluşturduğu gibi aynı zamanda olumlu beklentilerini de artıran bir etkiye sahiptir. Temel olarak hipnoz seansında, seans sonrasında da etkili olabilecek telkinler vermeye posthipnotik telkin denilmektedir. Sınava yönelik yapılan hipnotik telkinleri de tamamen bu şekilde düşünebiliriz. Burada amaç, kişinin sınav esnasında rahat ve sakin kalması ve bu sayede kaygı nedeniyle performansında düşüş yaşamamasıdır. Hipnoz esnasında verilen telkinler sayesinde kendinizi rahat bir şekilde sınava girmiş ve doğru cevapları verirken hayal edebilirsiniz. Bu güzel hayalin içine çekildikçe daha önce kurduğunuz olumsuz hayaller de kaybolmaktadır. Hipnoz, bu yöndeki olumlu hayalleri yüzeye çıkarır.
Daha spesifik telkinler de verilmektedir. Örneğin kişi sınav öncesinde ve esnasında yaşadıklarını sanki ‘başımdan aşağıya bir demlik çay dökülüyor’ şeklinde tarif ediyor olabilir. Bedensel şikayetleri değişik olabilir. Herkes standart kaygı yaşamaz. Bir anlamda her kaygı belirtisi kişiye özeldir. Kişinin bireysel ihtiyacına göre telkin verilir. Nefes alışverişi hızlanan birisine ‘rahat nefes alıyorsun’ vb. telkinler verilebilir. Ayrıca kişiye seans sonrasında evde yatmadan önce dinlemesi için seansın ses kaydı da verilebilmektedir.
Otohipnoz – Kendi Kendine Hipnoz
Muhammed Ali gibi siz de aşağıdaki cümleleri hayal gücünüzün merkezine koyarak kendinize yardımcı olabilirsiniz.
- “‘Sınav’, ‘test’ veya ‘sınav’ kelimelerini duymak, tamamen rahatlamış ve rahat hissetmeme neden oluyor.”
- “Sınıfa büyük bir özgüven ile giriyorum.”
- “Sınavın başladığı andan itibaren kendime güvenim artıyor ve tüm sınav boyunca bu güven duygusu güçlü bir şekilde kalıyor.”
- “Soruları cevaplarken sakin ve rahatım.”
- “Hafızamdan kolayca bilgi alırım.”
- “Sınavımı bitirdiğimde, cevaplarımı tekrar kontrol etmek için çok zamanım var.”
Bu örnekleri herkes kendine göre çoğaltabilir. Sadece önemli bir uyarıda bulunmak istiyorum. Olumsuz cümleler kurmayın. Örneğin; ‘Sınavda hiç kaygılanmayacağım’ gibi bir cümle kurmamalısınız. Mümkün olduğunca sizin için olumlu olan cümleleri olumlu ifadelerle kullanın. Örneğin; ‘Sınavda sakin ve rahatım’ gibi.
Kendi kendine hipnoz ya da bir başka deyişle otohipnoz’u ne kadar çok yaparsanız o kadar faydasını görürsünüz. Telkinin gücü tekrarındadır. Bu nedenle her tekrarda daha güçlü bir telkin almış olacaksınız.
Hipnoz Başarısızlık Korkusunu Yenmek için Yardımcı Olur
Başarı artık günümüzde adeta herkesin putu haline geldi. Sürekli bir başarılı olma saplantısı içinde yuvarlanıp giderken hayatın pek çok güzelliğini ıskalıyoruz. Başarıya yüklenen bu sapkın anlamın doğal sonucu olarak da başarısızlık korkunç bir canavara dönüştürüldü. Oysa ki başarısızlık, başarının zıddı değil parçasıdır. Nerede bir başarılı insan görseniz hepsinin hayatında ciddi başarısızlıklar olduğunu görürsünüz. Mesele başarısız olmak değil, başarısız olduktan sonra ne yaptığınızdır. Hemen yelkenleri suya indirip vazgeçiyorsanız başarısızlık konusundaki bakış açınızı genişletmeye ihtiyacınız var demektir. Bu dünyada sürekli başarılı olmuş bir Allah’ın kulunu bulamazsınız.
Hipnoz, kişide var olan başarısızlık korkusu dahil pek çok diğer sorun alanlarını da kuşatan bilimsel bir disiplindir. Hipnoterapi, bizi sürekli olarak başarısızlık korkusu ya da yeterince iyi olmadığımızı düşünme durumuna sokan düşünce döngülerinden kurtarır. Yeter ki kişi bu konuda gayret etsin. Sınav kaygısı konusunda hipnoz desteği alanlar için telkinlerin içerisine başarısızlık korkusuna yönelik olumlu telkinler de serpiştirilebilmektedir. Her ne kadar insanlar sadece sınavdaki kaygıları nedeniyle bir uzmana başvursa da alanında iyi bir psikolog bu konulara yönelik de telkinler vermektedir.
Sınav kaygısını biraz eşeleyince altından kocaman bir özgüven sorunu çıkan danışan sayısı da hatırı sayılır ölçüde çoktur. Elbette ki sınav kaygısı yaşayanlar özgüven sorunu yaşarlar gibi keskin ifadelerden kaçınmak gerekir. Fakat en azından sınav konusunda özgüven sorunu yaşadıklarını söyleyebiliriz. Hal böyle olunca seansta sadece sınav kaygısı ile ilgili telkinler güdük kalabilmektedir. Sınava yönelik hipnotik telkinler, içinde başarısızlık korkusu, geçmiş olumsuz deneyimler, özgüven sorunu ve daha pek çok sorunu da öngörerek hazırlanmış telkin kalıplarını içerir.
Günümüzde artık sınavlar sadece bilgiyi ölçmüyor. Aynı zamanda kişinin sınav içerisindeki duygu durumunu ne kadar yönetebildiğini de ölçüyor. Zaman baskısı altında belirli sayıdaki soruyu doğru cevaplayabilmek için rahat ve sakin kalmak çok önemli bir hale geldi. Performansı, yeteneği, bilgi birikimini ve duygu kontrolünü yani her şeyi sınavın bir parçası olarak düşünmeliyiz.
Pek çok öğrenci sınava çok yakın bir zaman kala sınav kaygısı konusunda destek arayışına giriyor. Aslında sınav kaygısı kendisini çoktan yazılılarda göstermiştir fakat bir şekilde idare ettikleri için sorunun çözümünü ertelemişlerdir. Sınava çok yakın zaman kaldığı için de ‘mucizevi’ bir yöntem olan hipnoza baş vurma yolunu tercih etmişlerdir. Dikkat ederseniz mucizevi kelimesini tırnak içinde kullandım çünkü hipnoz mucizeler yaratan gizemli bir şey değildir. Tamamen bilimsel bir yönü olan hipnoza olan aşırı ilginin sebebi, arkasında doğa üstü bir şeyler arama çabasından kaynaklanmaktadır. Ben yatıp uyuyacağım (hipnoz uyku değildir) ve her şey düzelecek gibi bir düşünce tamamen yanlıştır.
Erken Kalkan Yol Alır
Genellikle sınava çok az zaman kala gelen kişilerle yapacağımız hipnoz çalışması çok fazla seçeneğimizin olmadığı bir çalışmadır. Biraz daha açayım bunu. Bu konuda iki yolla yardım alabilirsiniz. Birinci seçenek benim de bir hipnoz uygulayıcısı olarak önerdiğim yoldur. Kaygının kendisini çalışmak yani kişide bu kaygıyı oluşturan faktörleri ele alarak çalışmak. Daha açık bir şekilde ifade edecek olursam hipnoterapi ile (yani hipnoz esnasında bir terapinin uygulanması) sorunu tamamen çözüme kavuşturma amacıyla yapılan hipnotik müdahaleler. Bunun için de zamana ihtiyaç var.
Bu nedenle sınava çok az zaman kala gelen kişilerle bu şekilde çalışmamız mümkün olmuyor. Bu durumda ikinci seçenek devreye giriyor ki bu da şahsen benim çok hoşuma gitmese de mecburen uygulamak zorunda olduğum bir hipnozdur. Bu durumdaki kişiye sınava yönelik direk telkinler vererek sorunu bir anlamda ertelemek, baskılamaktır. Yani bir nevi ağrı kesici vererek geçici bir rahatlama sağlamaktır. Bu yazıda vermiş olduğum bilgiler de bu ikinci seçenekle ilgili bilgilerdir. Elbette ki sınava hazırlanan bir öğrenci için bu da çok kıymetlidir. Bunun farkındayım fakat sınavı atlattıktan sonra gelecekte yaşanacak kaygıları ne yapacağız?
Ateş Bacayı Sarmadan
Sınav kaygısı ile ilgili şikayetler yoğunlaşmadan, bir panik havasına bürünmeden yardım almak çok önemlidir. Bu anlamda geç kalmayın başlığını hem zaman azlığı hem de semptomun ağırlığı konusunda bir uyarı olarak görebilirsiniz. Sınav kaygısı yaşandıktan sonra tekrar yaşanacağı yönünde bir negatif telkin kişide oluşabilmektedir. Bu kendi kendine yapılan negatif telkinler büyüyerek bir ateş topuna dönebilmektedir. Bu nedenle kendi kendinize vereceğiniz olumlu telkinler bu ateş topunu söndürmenin işlevsel bir yoludur. Yangın yayılmadan önlemini almanız gerekir.
- İlk seansta hipnoz yapılmaz. Hipnoz yapılıp yapılmayacağı konusunda son söz ilgili uzmandadır.
- Hipnoterapi her derde deva değildir.
- Hipnoz sayesinde başarılı olamazsınız. Başarının koşulu çalışmaktır.
- Hipnoz ile var olmayan yeteneklere sahip olamazsınız. Hipnoz büyü değildir.
- Her hipnoz uyguluyorum diyen bu alanda uzman olmayabilir. İlgili uzmanın eğitimlerine bakınız. Hipnoz, günümüzde çok fazla istismar edilen bir disiplindir ne yazık ki.
Sınav kaygısı denildiğinde genellikle genç yaşta olan öğrenciler akla gelmektedir ki bu tamamen hatalıdır. Toplumsal konumu, yaşı, deneyimi, birikimi ne olursa olsun sınav kaygısı her yaştan insanı etkileyebilecek potansiyele sahiptir. Bu kaygıyı bizzat ben de Klinik psikoloji yüksek lisans sınavlarında hissetmiştim. Performansımızın ölçülebileceği, bir şekilde değerlendirileceğimiz alanlarda biz yetişkinler de sınava giren öğrencilerin yaşadıkları kaygıyı yaşayabiliriz.
Sonuç Olarak
Hipnozla sınav kaygısını yenmekteki amaç sadece sınav anındaki kaygıyı yönetmek değildir. Sınav anındaki kaygıyı yenmenin yanında özgüveni yükseltmek ve başarısızlık korkusunu yenmek amaçtır. Bu konuda yetkin bir psikoloğa giderseniz bir taşla birkaç kuş vurmuş olursunuz.
Sınavla ilgili olumlu hayalleri bol bol kurmanızı özel olarak öneririm. Ayrıca nefes egzersizleri ve kas gevşetme egzersizleri uygulamanız da size iyi gelecektir. Bu yazımın da sonuna geldim. Bu yazıdaki bilgilerle ilgili gördüğünüz eleştirilerinizi benimle paylaşmanızdan mutluluk duyarım.
Yararlanılan Kaynaklar:
- https://wp.nyu.edu/dispatch/remain-calm-with-hypnotherapy-for-test-anxiety/#:~:text=Hypnotherapy%20for%20Test%20Anxiety%20Induces,term%20beliefs%20and%20subconscious%20memories.
- https://www.hypnotherapy-directory.org.uk/articles/examnerves.html#howhypnotherapycanhelpyoucopewithexamnerves
- https://patch.com/connecticut/middletown-ct/bp–hypnosis-helps-overcome-test-anxiety
İçindekiler
